Terapia słuchowa Johansena – na czym polega i komu może pomóc?

Terapia słuchowa Johansena to forma stymulacji przetwarzania słuchowego z wykorzystaniem indywidualnie przygotowanej muzyki. Jej celem jest wsparcie rozwoju funkcji słuchowych, które biorą udział w rozumieniu mowy, koncentracji na dźwiękach i uczeniu się. Poniżej wyjaśniamy, na czym polega program, komu bywa zalecany oraz jak wygląda organizacja procesu w praktyce.

Przeczytaj również: Szpitalna specyfika

Na czym polega terapia słuchowa Johansena?

Terapia opiera się na słuchaniu specjalnie przygotowanych nagrań muzycznych. Materiał jest tworzony i modyfikowany na podstawie danych z wywiadu oraz badania funkcji słuchowych. Wykorzystuje się muzykę terapeutyczną indywidualnie filtrowaną, aby uwzględnić profil słuchowy konkretnej osoby.

Przeczytaj również: Okulista na wzrok

Program jest zindywidualizowany: dobór częstotliwości, natężenia oraz proporcji kanałów lewego i prawego ucha uwzględnia potrzeby związane z przetwarzaniem dźwięków. Słuchanie odbywa się w warunkach domowych, w ciszy, z zachowaniem stałej pory dnia i zaleceń dotyczących długości sesji.

Przeczytaj również: Zdrowie mamy jedno

W trakcie terapii prowadzący monitoruje zmiany w funkcjonowaniu słuchowym i – w razie potrzeby – modyfikuje materiał. Monitorowanie zwykle obejmuje kontakt kontrolny w ustalonych odstępach czasu oraz ocenę realizacji zaleceń domowych.

Komu może pomóc i kiedy rozważa się wdrożenie?

Terapia jest rozważana u dzieci i dorosłych, u których stwierdza się trudności w centralnym przetwarzaniu słuchowym (APD) lub objawy sugerujące potrzebę wsparcia funkcji słuchowych. Z programu mogą korzystać osoby, które doświadczają m.in. problemów z rozumieniem mowy w hałasie, różnicowaniem podobnych dźwięków mowy, utrzymaniem uwagi słuchowej, tempem przyswajania informacji słuchowych czy organizacją materiału językowego.

W praktyce rozważa się go również przy trudnościach w uczeniu się czytania i pisania, w dysleksji rozwojowej, a także w sytuacjach, gdy zgłaszane są kłopoty z koncentracją na bodźcach słuchowych. U niektórych pacjentów terapia wchodzi w skład szerszego planu, obok zajęć logopedycznych, psychologicznych lub pedagogicznych.

Jak wygląda kwalifikacja i diagnoza słuchowa?

Przed rozpoczęciem programu przeprowadza się wywiad dotyczący rozwoju, nauki, zachowania w środowisku akustycznym i codziennych nawyków. Następnie realizuje się ocenę słuchu obwodowego oraz przetwarzania słuchowego. W zależności od wskazań klinicznych, w procesie diagnostycznym mogą znaleźć się:

• Badania audiometrii tonalnej i słownej – ocena progu słyszenia i rozumienia mowy.
• Testy funkcji przetwarzania słuchowego – m.in. różnicowanie dźwięków mowy, rozumienie w szumie, lateralizacja.
• Ocena logopedyczna i neuropsychologiczna – gdy potrzebna jest szersza perspektywa funkcjonalna.

Na tej podstawie ustala się, czy terapia słuchowa jest zasadna oraz jak zaprojektować materiał muzyczny. W planie uwzględnia się także przeciwwskazania i indywidualne limity obciążenia bodźcami.

Jak przebiega program w praktyce krok po kroku?

1) Ustalenie profilu słuchowego i celów – terapeuta definiuje obszary do pracy (np. lokalizacja dźwięku, filtracja hałasu, uwaga naprzemienna). 2) Przygotowanie nagrań – powstaje spersonalizowana muzyka terapeutyczna, uwzględniająca charakterystykę odsłuchu każdej osoby. 3) Realizacja w domu – słuchanie odbywa się w regularnych, krótkich sesjach, w spokojnych warunkach akustycznych i w pozycji sprzyjającej skupieniu. 4) Monitorowanie – co kilka tygodni omawia się przebieg, obserwacje z codziennego funkcjonowania i ewentualne korekty materiału. 5) Zakończenie i zalecenia – po domknięciu programu omawia się dalsze kroki, w tym ćwiczenia wspierające i współpracę z innymi specjalistami, jeśli są potrzebne.

W centrum uwagi pozostaje systematyczność. W praktyce zaleca się krótkie, codzienne sesje, ponieważ stała ekspozycja na bodźce dźwiękowe jest kluczowa z punktu widzenia neuroplastyczności słuchowej.

Jakie są oczekiwane obszary zmian i w jakim celu wprowadza się terapię?

Głównym celem jest usprawnienie przetwarzania słuchowego i rozwoju mowy. Zgłaszane przez opiekunów i pacjentów obserwacje dotyczą zwykle większej gotowości do pracy na materiale dźwiękowym, łatwiejszego porządkowania bodźców oraz lepszego radzenia sobie z zadaniami wymagającymi uwagi słuchowej. W literaturze opisuje się także powiązania między treningiem słuchowym a obszarami, które mają znaczenie dla nauki czytania i pisania. Warto podkreślić, że zakres i dynamika zmian są indywidualne i zależą od wielu czynników, w tym od realizacji zaleceń, profilu funkcjonowania i współwystępujących trudności.

Dla kogo, a dla kogo nie? Praktyczne wskazówki

Rozważenia wymaga sytuacja, gdy dziecko lub dorosły:

• ma prawidłowy słuch obwodowy, ale trudności w rozumieniu mowy w hałasie lub w szybkim tempie,
• potrzebuje wsparcia w różnicowaniu głosek i porządkowaniu bodźców słuchowych,
• przejawia objawy sugerujące APD lub dysleksję rozwojową i uzyskał kwalifikację w badaniu specjalistycznym,
• realizuje równolegle oddziaływania logopedyczne, psychologiczne lub pedagogiczne, gdzie trening słuchowy może stanowić element uzupełniający.

Przed wdrożeniem programu należy wykluczyć czynniki, które mogą zaburzać odsłuch (np. infekcje ucha, niedosłuch przewodzeniowy, wzmożoną wrażliwość na dźwięki bez odpowiednich modyfikacji). Decyzja o rozpoczęciu terapii powinna wynikać z diagnozy i indywidualnych wskazań.

Jak przygotować się do codziennego słuchania? Dobre praktyki

– Wybierz porę, kiedy otoczenie jest ciche, a organizm ma zasoby na koncentrację. – Zapewnij wygodną pozycję oraz słuchawki o równym paśmie przenoszenia. – Prowadź krótki dziennik: data, pora, czas, obserwacje (samopoczucie, motywacja, tolerancja na bodźce). – Stosuj się do zaleceń dotyczących częstotliwości i czasu sesji. – Informuj terapeutę o wszelkich nietypowych reakcjach, aby możliwa była modyfikacja materiału lub przerwa techniczna.

Współpraca interdyscyplinarna i monitorowanie postępów

Terapia słuchowa bywa włączana do planu pracy zespołu: logopedy, psychologa, pedagoga, a w razie potrzeby także specjalistów laryngologii i neurologii. Taka współpraca pozwala spójnie wyznaczyć cele i obserwować zmiany w codziennym funkcjonowaniu. Monitorowanie może odbywać się co 4–8 tygodni i obejmuje analizę regularności, komfortu odsłuchu, a także ewentualne korekty parametrów muzyki.

Gdzie znaleźć więcej informacji i jak wygląda organizacja opieki lokalnie?

Osoby zainteresowane diagnozą przetwarzania słuchowego i programami treningowymi mogą zapoznać się z opisem procesu w materiałach placówek prowadzących takie świadczenia. Przykładowo, w Żywcu dostępne są informacje dotyczące organizacji konsultacji, badań i terapii: Terapia słuchowa metodą Johansena w Żywcu. Przed skorzystaniem z usługi warto sprawdzić zakres świadczeń, wymagane badania wstępne oraz możliwe formy współpracy interdyscyplinarnej.